Pitagorejska i arapska recepcija ne-ljudskih živih bića

Željko Kaluđerović - Izvorni znanstveni članak
Orhan Jašić

Pythagorean and Arab reception non-human living beings

Sažetak
Na početku rada definiran je pojam bioetičkog senzibiliteta, te je naznačeno njegovo mjesto u praktičkoj filozofiji. Zatim u osnovnim crtama slijedi prikaz filozofskih stremljenja Pitagore sa Samosa i njegovih učenika i sljedbenika. Osobita pozornost je usmjerena k univerzalno poznatoj činjenici da je Pitagora u Grčku prvi donio učenje da je sve živo što se rađa međusobno srodno, kao i stajalištu osnivača bratstva da se u prehrani ne koriste oduhovljena bića, budući da su životinje srodne ljudima posredstvom zajedništva života, istovjetnih elemenata i odnosa među njima, te jedinstvenog daha koji ih sve prožima. Potom su predstavljena dva kraka arapske filozofske tradicije: istočna i zapadna filozofska tradicija; s posebnim osvrtom na Ihwān aṣ-ṣafā’ (10. stoljeće) s Istoka i, s druge strane, filozofiju Ibn Ṭufayla (12. stoljeće) sa Zapada. Naime, prvo se govori o jednoj istočnoj arapskoj filozofsko-teološkoj školi neopitagorejaca poznatih pod imenom Ihwān aṣ-ṣafā’, gdje je predstavljeno njihovo poimanje životinjskog svijeta. Nadalje je predstavljen bioetički senzibilitet spram animalnog života u filozofskom romanu Ḥayy ibn Yaqẓān, racionalističkog arapskog-španjolskog filozofa zapadne provenijencije Ibn Ibn Ṭufayla. Na kraju su iznesene sličnosti, ali i različitosti, u domeni bioetičkog senzibiliteta između filozofske tradicije Ihwān aṣ-ṣafā’ i Ibn Ṭufayla, kao i njihova zajednička veza s drevnom Heladom, odnosno pitagorejskim učenjacima o životinjama i suzdržavanju od njihova konzumiranja.

Abstract
The beginning of this paper defines the notion of bioethical sensibility, and its place in a practical philosophy. What follows are the philosophical aspirations of Pythagoras of Samos and his disciples and followers. Particular attention is directed to the universally known fact that Pythagoras first brought to Greece learning that every born living being shares kinship, as well as the opinion by the Founders of the Pythagorean Braterhood that ensouled beings should not be eaten animals are related to people through the identical elements and relationships between them. Further, two branches of the Arab philosophical traditions are presented: Eastern and Western philosophical tradition; with special reference to Ihwān aṣ-ṣafā’ (10th century) from the East, and on the other hand, the philosophy of Ibn Ṭufayla (12th century) from the West. In fact, the words of one Arab Eastern philosophical and theological neopithagorian school known as Ihwān aṣ-ṣafā’ discuss animal suffering and, which was presented to their understanding of the animal world. Addittional discussion of bioethical sensibility towards animal life is presented in the philosophical novel Ḥayy ibn Yaqẓān the rationalist Arab-Spanish philosopher from the western provence Ibn Ṭufayl. Comarisons are made between the philosophical tradition Ihwān aṣ-ṣafā’ and Ibn Ṭufayla, as well as their common bond with ancient Greek i.e. Pythagorean teachings about refraining animal consumption.